Onderzoeksmethode

Is het haalbaar om een objectieve waarderingsmethode van visuele waarneming door verkeersdeelnemers te ontwikkelen, die snel bij grote aantallen proefpersonen kan worden toegepast?

Deze methode dient een bijdrage te leveren aan de ontwikkeling van innovatieve openbare verlichtingsconcepten, energiezuinig, duurzaam en veilig. De snelle ontwikkelingen op het gebied van eye-tracking brengen dit binnen bereik.

Om objectieve data te krijgen van de weggebruiker wordt niet meer gevraagd om zijn oordeel, maar wordt de mentale belasting in de praktijksituatie uit zijn autonome reflexen afgeleid. Omdat de waarnemingen heel snel wijzigen is gekozen om uit de reflexen van het oog de mentale belasting af te leiden. Oogreflexen zijn zeer snel, tienden van secondes, en daardoor uitermate geschikt. De oogreflexen zijn sinds kort eenvoudig vast te leggen met een eye-tracking bril. Eén camera legt het wegbeeld vast en de andere camera registreert de reflexen van het oog. Vastgesteld wordt waarnaar gekeken wordt, de snelheid van reactie, de pupilgrootte en de knipperfrequentie. Onderzocht zal worden welke andere bio-responsen van belang kunnen zijn om mee ten nemen in de metingen, bijvoorbeeld hersenactiviteit, hartslag of huidweerstand. Afbeelding hersensensor Rolf De hersenactiviteit kan gemeten worden met een enkele sensor op het voorhoofd. Hiermee kan gekeken worden welk deel van de hersen actief is, het bewuste of het onbewuste deel.

De onderzoeksgroepen zijn net zo divers als de variatie aan weggebruikers (leeftijd, gender, soort voertuig). De omstandigheden van een locatie kunnen ook enorm variëren (bijvoorbeeld de weersomstandigheden of de natuurlijke lichtsituatie). En bovendien zijn er variaties in de omgeving die een rol spelen (veel of weinig informatie). Met al deze variabelen moet rekening gehouden worden en dan ook nog bij tientallen personen worden gemeten om statische verantwoorde waarden te krijgen. De metingen moeten dus eenvoudig met een grote groep uitgevoerd kunnen worden. De eye-tracking methode biedt hiervoor uitstekende mogelijkheden. Volgens ons vooronderzoek is er nog nergens in de wereld op deze wijze een waarnemingsonderzoek uitgevoerd. [hier] Om structuur en overzicht te krijgen op welke gebieden de waarderingsmethode kan worden toegepast hebben we een onderzoeksmatrix opgezet waarin de te onderzoeken deelgebieden zijn aangegeven zodat ook anderen een deel van het onderzoek elders kunnen uitvoeren.

Met eye-tracking moet voor alle doelgroepen onder alle omstandigheden voldoende waarnemingen worden gedaan om een goed beeld te krijgen wat van invloed is op de verkeersveiligheid. Dit is heel veel werk, misschien wel te veel. Daarom is de beoogde opzet eerst het kijkgedrag vast te leggen in een simpele omgeving die we volledig in de hand hebben (een tunnel) en vervolgens te kijken hoe het kijkgedrag veranderd als er veranderingen worden aangebracht. Vervolgens wordt in steeds complexere omgevingen de afwijkingen in kijkgedrag vastgesteld (bv. op de afsluitdijk). Uiteindelijk moet van iedere visuele ondersteuning of belemmering de meerwaarde worden vastgesteld zodat er betere eisen aan verlichting, wegmarkering enz. gesteld kunnen worden.

Er zullen waarschijnlijk in de loop van het onderzoek speciale eye-tracking brillen ontwikkeld moeten worden, waarmee alle relevante data van een proefpersoon en het wegbeeld gelijktijdig gemeten en geregistreerd kunnen worden. Ook moeten algoritmes gevonden worden voor de automatische herkenning en analyse van de oogbewegingen. Om deze redenen wordt dit onderzoek in nauwe samenwerking met het bedrijfsleven en kennisinstellingen opgezet.